BEHANDELING
Behandeling chronische pijn
Er is helaas geen wondermiddel voor de behandeling van chronische pijn. Maar er is wel degelijk wat aan te doen. Het overwinnen van chronische pijn vergt een multidisciplinaire aanpak over langere periode. Aan de hand van de behandelingen op deze pagina kan jij jouw sensitisatie stap voor stap weer terugdringen. Kijk welke behandelingen voor jou werken. Kleine veranderingen in jouw dagelijks doen en laten, die in het begin misschien klein en onbelangrijk lijken, kunnen tot opmerkelijke resultaten leiden als je bereid bent deze langere tijd vol te houden.
Veranderen van doelen en prioriteiten
Als jouw doel het beheersen en verminderen van pijn is, zal je zeer gefocust raken op de pijn en zijn sensaties. Wat je aandacht geeft groeit. Helaas werkt dit doel averechts. Een effectievere manier om pijn te verminderen, is het streven naar een hogere kwaliteit van leven. Hoe kan ik van vandaag een goede dag maken? Welke activiteiten kan ik doen? Kan ik een nieuwe hobby vinden waar ik nieuwe dingen kan leren? Denk aan het principe van ‘use it or lose it’. Als je minder gefocust raakt op de pijn en deze vervangt door nieuwe activiteiten en ervaringen, zal de pijn geleidelijk beginnen te vervagen. Pijnvermindering is niet meer het doel, maar een automatisch gevolg van deze nieuwe aanpak.
Nieuwe doelen
Een goed voorbeeld van nieuwe doelen en prioriteiten stellen is het helpen van anderen door middel van bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Mocht de pijn nog te intensief zijn hiervoor, zijn er wellicht ook online mogelijkheden om een positieve bijdrage te leveren. Door dit nieuwe doel, ben je minder met jezelf en je eigen verhaal bezig. De positieve emoties die dit oplevert, zijn daarnaast een enorm goede pijnbestrijding.
Slimmere aanpak
Een van de lastige factoren van chronische pijn is dat hard werken en doorzetten vaak averechts werkt. In het leven kan je vaak op veel gebieden (studie, werk, sporten, enzovoorts) veel bereiken door je op één doel te concentreren en daar hard voor te werken en door te zetten. Bij chronische pijn is dit helaas achteruit vechten. Het overwinnen van chronische pijn vergt een slimmere aanpak.
Graded activity
Ondanks dat sensitisatie het probleem is bij chronische pijn is beweging wel enorm belangrijk. De kans is groot dat je als gevolg van chronische pijn bewegingsangst hebt en bang bent voor activiteiten en oefeningen vanwege de kans op verdere schade. Het is belangrijk hierbij te beseffen dat onderbelasting net zo gevaarlijk is als overbelasting. Het zorgt ervoor dat je steeds minder beweegt, je conditie slechter wordt en spieren verzwakken. Een gezonde bewegingsbalans ontbreekt en passiviteit is aan het domineren wat ook alleen maar bijdraagt aan meer pijn. Je belandt in een neerwaartse spiraal.
Beweging voorspelbaar voor het brein
Graded activity is een vorm van fysiotherapie en revalidatie gericht op geleidelijk toenemende activiteiten na verloop van tijd. Stap voor stap weer in actie komen, ondanks pijn. Met graded activity wordt beweging voorspelbaar voor het brein waardoor het minder pijn produceert. Na verloop van tijd zal je weer een aardig aantal activiteiten kunnen doen, zonder een grote toename van de pijn. De activiteiten zelf dragen ook bij aan een betere conditie en geestelijke gezondheid wat ook minder pijn veroorzaakt. Je komt weer in een opwaartse spiraal.
Schakel een fysiotherapeut in
Het is aan te raden een fysiotherapeut te vinden die bekend is met graded activity. Een goed trainingsschema is noodzakelijk om vooruit te komen. Het is erg belangrijk niet te fanatiek aan de slag te gaan als je je goed voelt, maar ook niet te passief zijn als de pijn overheerst. Niet meer doen op een goede dag en niet minder doen op een slechte dag.
Stop met catastroferen
Zoals eerder besproken bij de oorzaken van chronische pijn, kom je vaak in een vicieuze cirkel van negatieve en catastroferende gedachten terecht als je lijdt onder chronische pijn. Deze gedachten kunnen pijn sterk intensiveren en bijdragen aan angst en depressie. Het doorbreken van deze cirkel is daarom essentieel. Dit zal in het begin niet makkelijk zijn, maar hier word je steeds beter in. In plaats van negatieve gedachten te hebben wanneer je pijn voelt, kun je ook de volgende meer accepterende gedachten hebben:
- Dankbaarheid: Ik ben dankbaar voor alle delen van mijn lichaam die geen pijn hebben en die goed werken. Pijn is niet het enige wat er momenteel gaande is in mijn lichaam en in mijn leven. Deze pijn is slechts een kleine afwijking en ook dit zal voorbijgaan.
- Zie het als een mogelijkheid: Dit is een mogelijkheid om mijn lichaam beter te leren en mijn kennis van het menselijk lichaam te verbreden. Deze kennis kan ik gebruiken om een sterker persoon te worden die pijn en andere negatieve emoties de baas is.
- Onderdeel van het leven: Realiseer dat iedereen problemen heeft, sommigen nog veel erger, en dat dit onderdeel van het leven is.
Kalmerende reacties
Neurale ruimte anders gebruiken
In het brein is een soort strijd om neurale ruimte gaande. Gedurende pijnpieken wordt een groot deel van jouw neurale ruimte gebruikt voor pijn. Dit moeten we tegengegaan door deze neurale ruimte voor iets anders te gebruiken tijdens deze pijnpieken. Op deze manier wordt de populatie van afvurende pijn neuronen verminderd en kan het pijnproces worden teruggedraaid. Hoe meer je deze andere functies stimuleert, hoe meer ze neuronen zullen ‘stelen’ van de overdreven pijnlijke circuits (‘Use it or lose it‘). Pijn wordt gedempt als er concurrentie is voor pijn. We kunnen onze neurale ruimte met iets anders stimuleren door middel van onze zintuigen.
Ruiken
Sommige van de meest emotionele herinneringen worden opgeroepen door geur. Geur is van groot belang in het bezetten van neurale ruimte vanwege de directe verbinding van het geurcircuit met het deel van het brein verantwoordelijk voor verschillende emoties (de amandelkern / amygdala). Het brein heeft de neiging om zich met de sterkste sensatie te identificeren en andere sensaties (zoals pijn) worden naar de achtergrond gedrukt. Pepermunt en citroen zijn twee pijn reducerende geuren die kunnen worden gebruikt om het brein te stimuleren.
Horen
Het horen van muziek heeft vaak direct effect op ons emotioneel welzijn. Maak afspeellijsten van je favoriete en meest rustgevende muziek. Stel ze in voor puur plezier of voor rust in moeilijkere tijden. Muziek is een van de beste manieren om weer in een betere flow te komen.
Het (weer) oppakken van het bespelen van een instrument is ook een erg goede optie. Je bent dan motorisch bezig (bespelen), visueel bezig (noten lezen) en je hebt de auditieve input van het horen van de muziek. Je brein heeft op zulke momenten nauwelijks nog capaciteit om pijn te creëren.
Voelen
Aanraking stimuleert ons brein bijzonder sterk en aanraking wordt vaak geassocieerd met emotioneel welzijn en plezier. Dit kan in de vorm, van massage of je kan bijvoorbeeld een kalmerende lotion aanbrengen. Probeer uit te vinden wat voor jou verzachtend werkt en gebruik dit wanneer pijn de overhand dreigt te nemen. Het is aan te raden deze behandeling te gebruiken voor delen van het lichaam waar je geen pijn hebt. Het pijnlijke deel is namelijk al extra sensitief en hoe meer je dit gaat stimuleren hoe meer pijn dit kan opleveren.
Visualisatie als chronische pijn behandeling
Naast echte bewegingen maken, kan je bewegingen ook inbeelden: ‘mental practice‘ of ‘motor imagery‘ genoemd. De breinactiviteit die voor echte en ingebeelde bewegingen geactiveerd wordt, is hetzelfde. Sporters en musici gebruiken deze techniek om hun vaardigheden te verbeteren. Ook kan een patiënt met een beroerte (en een hierdoor verlamde arm) hiermee een kopje leren oppakken. Dit alleen door deze beweging eerst herhaaldelijk in gedachten te maken. Het is misschien moeilijk voor te stellen dat dit werkt, maar beeld zelf maar eens in dat je naar de koelkast loopt, een citroen pakt, deze door midden snijdt en hier een hap uit neemt. De kans is groot dat jouw klieren reageren en het water in je mond loopt. Wat we in gedachten inbeelden en visualiseren kan dus effect hebben op onze fysieke elementen. Hier kan je op de volgende manier gebruik van maken voor chronische pijn:
- Visualiseer dat je een bepaalde beweging (die normaal pijn veroorzaakt) doet zonder pijn.
- Denk terug aan hoe je lichaam voelde voor chronische pijn de overhand nam.
- Bij pijnpieken kan je visualiseren dat je een stuk ijs op de pijnlijke plek legt. Visualiseer een plaatje van de pijn die steeds kleiner wordt en uiteindelijke vervaagt tot het verdwenen is.
Er bestaan ook apps (bijvoorbeeld de ‘Recognise app‘) waarbij je aan de hand van spelletjes zoals memory, afbeeldingen van door jou gekozen lichaamsdelen krijgt te zien. Het zien en verwerken van deze afbeeldingen activeert hetzelfde gedeelte van het brein als wanneer jij dat lichaamsdeel zou gebruiken.
Pijneducatie: benut je eigen educatief vermogen
Hoe beter jij begrijpt hoe pijn werkt, hoe beter je ermee om kan gaan en hoe beter je de pijn kan bestrijden. Je bent minder afhankelijk van medische specialisten, wat veel tijd oplevert die aan de behandelingen zelf kan worden besteed. Het hebben van de kennis waarom je aanhoudende pijn ervaart, blijkt ook significant bij te dragen aan pijnvermindering zelf. Hoewel de pijn enorm vervelend is, begin je te begrijpen dat de pijn zelf onschuldig is en pijn verder niet gevaarlijk is. Het is juist een mechanise om jou te beschermen. Deze kennis geeft bewust en onbewust rust en draagt op lange termijn bij aan pijnvermindering. Op de pijneducatie pagina kan je meer lezen over hoe jij, aan de hand van boeken, video’s en links, je kennis op het gebied van chronische pijn kan verbreden.
Spiegeltherapie
Wanneer chronische pijn voorkomt in één helft van een lichaamsdeel (Bijvoorbeeld: linkerknie of rechterschouder) kan je een spiegel gebruiken om een illusie te creëren voor het brein. Door met het tegenovergestelde pijnloze lichaamsdeel oefeningen te doen voor een spiegel lijkt het net of het pijnlijke deel beweegt zonder pijn. Deze vorm van therapie wordt veel gebruikt bij mensen die een ledemaat verloren hebben en die last hebben van fantoompijn. De therapie kan evengoed voor chronische pijn worden gebruikt. Deze illusie leert het brein dat het lichaamsdeel weer soepel kan bewegen. Het brein ziet de beweging van het pijnlijke lichaamsdeel niet meer als bedreigend en zal beginnen met het reduceren van de pijn. Bij regelmatige oefening, begint de breinstructuur te veranderen en wordt deze minder sensitief.
Mediteren en chronische pijn
Als we gespannen zijn en ons brein druk is met allerlei gedachten en zorgen, is chronische pijn meestal het grootst. We veroordelen de pijn, denken aan het verleden, denken aan de toekomst, enzovoorts. Gelukkig is er een techniek om het gedeelte van het brein verantwoordelijk voor denken (de cortex) tot rust te brengen. Met behulp van meditatie kunnen we in een ontspannen gemoedstoestand terecht komen en ons bewustzijn verlagen. We hoeven niet per se te mediteren. Andere ontspanningsoefeningen zoals een wandeling in een rustige omgeving is ook een mogelijkheid. Het gaat erom dat je geest stil wordt, je ademhaling rustig en synchroon en dat je je ontspant.
Een van de beste medicijnen en gratis
In deze ontspannen toestand is de pijn meestal minder. De aanmaak van het stresshormoon Cortisol vermindert en we zitten dus minder in vecht- en vluchtmodus. Net zoals we ons geregeld douchen om ons lichaam schoon te maken, moeten we ook regelmatig onze geest reinigen. Het is een van de beste medicijnen en ook nog gratis. Met scans kunnen we tegenwoordig de hersenveranderingen laten zien waarbij activiteitspatronen van pijn in het brein werkelijk veranderen gedurende de ontspannen toestand van meditatie.
Plezier najagen
Het klinkt vanzelfsprekend, maar het nastreven van plezier is een uitstekende strategie om aanhoudende pijn te tegen te gaan. Toch gebeurt het vaak dat als gevolg van aanhoudende pijn er steeds minder leuke activiteiten worden ondernomen. Dit is wederom een kwestie van activiteiten langzaam opbouwen. Wijd dus wekelijks een deel van je tijd aan het hebben van plezier. Zoek nieuwe manieren om van het leven te genieten. Humor en lachen zijn een uitstekende manier om pijn te bestrijden. Bij lachen komen endorfines vrij die het immuunsysteem stimuleren en pijn verminderen. Net zoals plezier moeilijk te ervaren is in de aanwezigheid van pijn, is pijn moeilijk te ervaren in de aanwezigheid van plezier.
Meer plezier herstelt ook de emotionele balans die vaak door de pijn is verstoord. Zoals eerder besproken, liggen de delen verantwoordelijk voor emoties en voor pijn dichtbij elkaar in het brein. Vandaar dat negatieve emoties extra pijn veroorzaken, maar positieve emoties daarentegen pijn verzachten. Plezier najagen is een van de beste medicijnen.
Stop (over)identificatie met pijn
Om dit punt te verduidelijken, kijken we als voorbeeld naar twee personen die willen stoppen met roken. Als iemand hun een sigaret aanbiedt, reageert de eerste persoon met ‘Nee bedankt, ik probeer te stoppen’. De tweede persoon reageert met ‘Nee bedankt, ik ben geen roker’. Welke van de personen denk je dat het meeste kans van slagen heeft op lange termijn? Het is een klein verschil, maar bij de tweede persoon is roken niet meer onderdeel van zijn identiteit. De focus is niet op het behalen van een bepaald doel, de focus is op het verwerven van een bepaalde identiteit. De gewoontes die niet bij deze identiteit horen, verdwijnen vanzelf.
Houding tegenover pijn is erg belangrijk
Hetzelfde geldt voor pijn. Zoals eerder besproken, kan pijn langzaam jouw identiteit overnemen en raak je hierdoor geconditioneerd voor pijn. Als jij je namelijk constant identificeert als iemand die pijn heeft, lijdt onder pijn en een moeilijk leven heeft door de pijn, blokkeer je hiermee de weg naar herstel. Natuurlijk is de pijn geen keuze, maar jouw dagelijkse handelingen en gedachten zijn wel het gevolg van hoe jij jezelf ziet. Jouw houding tegenover de pijnlijke sensaties is heel belangrijk.
Identificeer je als iemand op weg naar herstel
Als jij jezelf identificeert met iemand die, ondanks pijn, wel gezond is en die op de weg naar herstel van de pijnlijke sensaties zit, zullen jouw handelingen en gedachten anders zijn. Je reactie op de pijn zal anders zijn. En zoals ook eerder besproken, hebben gedachtes over de pijn invloed op intensiteit van de pijn. Op lange termijn zal je jezelf niet meer identificeren met iemand die pijn heeft en zullen de pijnsensaties steeds minder worden.
Geloof dat je weer pijnvrij kunt zijn
Het genezingsproces begint met geloven dat je weer pijnvrij kunt zijn. Helaas worden personen met chronische pijn, en geen directe verklaring voor de pijn, vaak verteld dat er niets meer voor hen gedaan kan worden. Dit is helaas onwetendheid op medisch gebied. Mede doordat het vaak vanuit een fysieke invalshoek wordt bekeken. Echter is pijn een complex neurologisch fenomeen waarbij het pijnsysteem zelf ook kan disfunctioneren. Als het vanuit deze invalshoek wordt bekeken, valt er zeker wat aan te doen. Recente literatuur en video’s bieden gelukkig steeds meer inzicht in chronische pijn en hoe deze te behandelen.
In kleine stappen veranderen
Hoewel de revalidatie van chronische pijn geen makkelijk proces is, zijn er enorm veel mogelijkheden om pijn te verminderen en uiteindelijk te overwinnen. Leven met chronische pijn vereist vaak een heroïsche houding. Als je chronische pijn ervaart, is het noodzakelijk je eigen kracht en educatief vermogen te benutten om de pijn te overwinnen. Dit vereist geloof, moed en erg veel doorzettingsvermogen. Er zullen veel momenten zijn waarop de inspanning in twijfel zal worden getrokken. Niemand geneest in een rechte lijn. Het is belangrijk om op deze momenten te begrijpen dat de weg naar een pijnvrij leven er een is van elke dag kleine stappen nemen en in kleine stappen te veranderen. Douche en kleed je elke dag aan. Verlaat je huis en ga op pad. Focus op de dingen die je kunt doen en accepteer de beperkingen van vandaag.